شاهنامه، یکی از گهربارترین نمونه‌های شعر و ادب پارسی است که بسیاری از ایرانیان آن را دلیل زنده ماندن زبان فارسی، طی صدها سال حکومت اعراب و دیگر مللِ غیرِ فارسی زبان می‌دانند.
معتبرترین نسخه تصحیح شده شاهنامه کوشش ۳۵ ساله استاد جلال خالقی است که پس از بررسی ۱۵ نسخه از معتبرترین نسخ شاهنامه بدست آمده است و یکی از اصیل‌ترین و درست‌ترین تصحیح شاهنامه است.
دکترابوالفضل خطیبی شاهنامه شناس و استاد دانشگاه، به درخواست استاد خالقی دفتر هفتم این مجموعه را بررسی و ویرایش کرده‌اند. ایشان به یقین معتقدند که ابیات بسیاری توسط کاتبان یا نقالان به شاهنامه افزوده شده، زیرا که این ابیات در نسخ معتبر وجود ندارد.
از مشهورترین ابیاتی که سروده فردوسی نیست و بدان افزوده شده در ذیل آمده است:
“زشیر شتر خوردن و سوسمار/
عرب را به جایی رسیده ست کار/
که فر کیانی کند آرزو/
تفو بر تو ای چرخ گردون تفو”
یا بیت مشهور زن ستیزانه زیر:
“زن و اژدها هر دو در خاک به/ جهان پاک از این هر دو ناپاک به”
و بیت بسیار مشهوری که معمولاً -حتّی از سوی خواصّ و محقّقان هم- از زبان فردوسی و به نام او خوانده و دانسته می شود: “بسی رنج بردم در این سال سی، عجم زنده کردم بدین پارسی”
دکتر سجاد آیدانلو از شاهنامه شناسان بنام ایران نیز در مقاله ای که “بیتهای عرب ستیزانه در شاهنامه” نام دارد و به بررسی بیتهای مربوط به خوارداشت تازیان در بخشِ به اصطلاح تاریخی شاهنامه (به ویژه دورة یزدگرد سوم) می پردازد. نتیجة بررسی این است که غالب ابیاتِ از این دست -همچون بیتهای تحقیر زنان- افزوده کاتبان است.
از جمله دو بیت معروفِ «ز شیر شتر خوردن و سوسمار/ عرب را به جایی رسده است کار….» درخور یادآوری است که پیشتر برخی از شاهنامه شناسان دیگر نیز به الحاقی بودنِ این چند بیت متداول اشاره کرده اند.
به فهرست قدیم‌ترین و معتبرترین نسخِ شاهنامه‌های موجود ؛ این برگ‌های کهن «شناسنامه زبان فارسی»؛ که مبنای تصحیح جلال خالقی مطلق از شاهنامه بوده‌اند، نگاهی بیندازیم.به ترتیب تاریخ (هجری قمری) و اعتبار:
۱. نسخه فلورانس ۶۱۴
۲. نسخه لندن ۶۷۵
۳. نسخه استانبول ۷۳۱
۴. نسخه قاهره ۷۴۱
۵. نسخه لندن ۸۹۱
۶. نسخه استانبول ۹۰۳
۷. نسخه لنینگراد ۷۳۳
۸. نسخه قاهره ۷۹۶
۹. نسخه لیدن ۸۴۰
۱۰. نسخه لندن ۸۴۱
۱۱. نسخه پاریس ۸۴۴
۱۲. نسخه واتیکان ۸۴۸
۱۳. نسخه لنینگراد ۸۴۹
۱۴. نسخه آکسفورد ۸۵۲
۱۵. نسخه برلین ۸۴۹
در هیچکدام از نسخ مذکور که اقدم نسخ مصححان هست و معتبرترین آنها،چنین ابیاتی دیده نمی‌شود.
بن مایه ها:
http://azargoshnasp.net/Iran/iranyaddasht/iran_y22.htm
http://ganjoor.net/ferdousi/shahname/yazdgerd3/sh3/
http://anjomanafraz.com/?p=923
http://a-khatibi.blogspot.hk/2009/04/httpwww.html
http://bit.ly/1bjML0C
به کوشش خانم مریم حجاری (مصحح نسخ خطی)
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
